Suriye meselesini Türkiye açısından 4 ana başlıkta ele almak gerektiğini düşünüyorum.
1. Güvenlik Boyutu
Terörle Mücadele: Türkiye’nin en temel çıkarı, sınır hattında PKK/PYD gibi grupların devletleşmesini veya kalıcı yapılanmalar kurmasını engellemektir. Bu nedenle Suriye’nin kuzeyinde yapılan askeri operasyonlar Türkiye için doğrudan güvenlik menfaati taşıyor.
Sığınmacıların Geri Dönüşü: Türkiye’deki yoğun Suriyeli nüfusun gönüllü geri dönüşünü kolaylaştıracak güvenli bölgeler oluşturulması da Türkiye'nin öncelikli çıkarları arasında gözüküyor.
2. Ekonomik ve Enerji Boyutu
Ticaret ve Lojistik: Savaş öncesi dönemde Türkiye için Suriye, Orta Doğu’ya açılan önemli bir kara köprüsüydü. Tekrar istikrar sağlanırsa bu ticari hatların yeniden canlanması Türkiye’nin lehine olacaktır.
Enerji Hatları: Suriye, doğrudan büyük bir enerji kaynağı olmasa da, Irak ve Körfez’den Türkiye’ye uzanabilecek boru hattı projelerinde jeopolitik öneme sahip bir ülkedir. Uzun vadede, güvenli bir Suriye bu tür projelerde Türkiye’nin elini güçlendirecektir.
3. Diplomasi ve Bölgesel Etki
Masada Olma Avantajı: Türkiye, Suriye krizinde sahada varlık göstererek Astana süreci, Soçi görüşmeleri gibi platformlarda Rusya ve İran’la eşit düzeyde müzakere edebildi. Bu, bölgesel güç konumunu pekiştiren önemli bir gelişmedir.
Arap Dünyasıyla Normalleşme: Son dönemde Suriye ile Arap ülkeleri arasındaki yakınlaşma, Türkiye’nin Şam’la ilişkilerini normalleştirmesi halinde ekonomik ve siyasi yeni fırsatlar doğuracaktır.
4. Riskler ve Zorluklar
Askeri maliyet ve İstikrarsızlık: Uzun süreli askeri varlık Türkiye için ekonomik ve siyasi yük getiriyor. Bu nedenle Türkiye hedefine daha fazla vakit kaybetmek ulaşmanın yollarını arıyor.
Büyük Güç Dengeleri: ABD, Rusya, İsrail ve İran’ın aynı sahada etkin olması, Türkiye’nin çıkarlarını sınırlayan bir faktör olarak önümüzde duruyor. Ancak Türkiye bölgesinde güçlü ve geleneği olan bir devlet, çıkarlarını sınırlayan faktörlerin üstesinden geleceğine inancımız tamdır.
Sonuç olarak Türkiye’nin Suriye’de ciddi menfaatleri var; özellikle sınır güvenliği, terör tehdidinin bertaraf edilmesi ve sığınmacı meselesinin çözülmesi gibi. Ancak bu menfaatler, büyük güçlerin rekabeti ve Suriye’nin iç istikrarsızlığı nedeniyle tam anlamıyla hayata geçirilebilmiş durumda değil. Uygun zaman ve zeminde Türkiye istediğini alacak. Bölgemizin huzura ve refaha ulaşmasına ciddi katkılar sunacaktır.
Erhan ÖZÇAKIR
