İnsanın bütün duygularını anlatması için kelimeler yetmez. Belki de hepsini anlatmak gerekmez... Eğer illaki anlatacak ise gayret eder ama başarır mı, bilemeyiz. Kelimelerin cümleye dönüşmesi için kudretli bir dil becerisine sahip olmak, nitelikli bir belagat ehli olmak da yeterli değildir... Bir gönül ehlinin emrine yüz binlerce kelimenin, on binlerce deyimin ve atasözünün, bilim terimlerinin ve kıyamet kadar kalıp sözün tamamı verilse edebî/ahlâkî niteliğe kavuşmadıkça derûnundakileri hakikatleri anlatmaya gücü yetmez.
Belki de dilin yetersizliği yerine şahsiyetine ahlâkı ihdas eden her fert anlatmaya zahmet etmeden anlaşılır... Anlaşılır olmak için en temel sıfat ahlâklı olmak değilse başka hiçbir şey değildir....
İlim, sanat, siyaset, ticaret, ziraat, zanaat ehli yahut edebiyat ehli olsa da onu asıl değerli kılan, var eden ahlaktır.
Ahlâk; insanı insan yapar. Varlık bir'le başlar.. "1" yani bir.... İnsan ilmiyle değerlenir 10 olur. Makam ve unvanıyla değerlenir 100 olur.
Malıyla değeri 1000 olur...
Sıfırı bulan Harezmi Atamıza rahmet... Yoksa matematik ilmi olmayacaktı. Hiçliğin kıymeti 1'le başlıyor.
İlk sıradaki "1" yani "ahlâk" yok olursa bir değil, bir sürü "000" kalır ki bu da yok olmak; yer ile yeksân olmak için yeter...
O hâlde neler yapmalı değerli sayılmak, mutlu olmak yahut ahlâklı, erdemli, vefalı kalabilmek için?
Hak edene iyilik etmek, çok iyi düşünmek, iyi şeyler düşünmek, yardım etmek, sabretmek, sebat etmek, kanaat etmek şarttır. Evrensel değerlerle hemhal olmuş, millî ve manevî değerlerle bütünleşmiş Türk evladı 0'dan uzak, 1'le birlik olmaya gayret eder. Bazen de 0'dan yani hiçlikten ve yokluktan varlığa 1'e ulaşmak insan olmak için başlangıçtır. 1'e kadar hep yokluk mevcuttur. Yokluk bile mevcut 18 bin âlemde... Varlık içinde yokluktan değil; hiçlikten varlığa eriştiren Allah herşeyin başlangıcının 1 olduğunu gösterir gören gözlere... İyi insanlar ahlâklı insanlardır. İyi insanlar erdemli ve vefalıdır. Fena düşüncelerle hayatı zehir etmenin anlamı yok. İhtiyatlı olmak gecikmeye vesile ise ziyandasınız demektir. Bardağın dolu tarafını daha fazla önemsemek varken boş kısmı ile meşguliyet bomboş bir eylemdir.
Kısaca ahlâk varlığı, 0 hiçliği temsil eder.
1 Ahlâk ise 0 hiçliktir. 0, bazen boşluk, bazen yokluktur ama çoğu zaman da pespayeliktir...
Tanrı Dağları'ndan
Muhittin Gümüş
03.10.2024